Rzutem na taśmę poprzedni rządzący zafundowali nam trochę zmian w uprawnieniach rodzicielskich. Zmiany wejdą w życie od 1 lub 2 stycznia 2016 r. niemniej jednak już teraz warto sprawdzić co się zmieni i jakie świadczenia będą nam się należały, jeżeli w 2016 r. zostaniemy rodzicami.
500 zł na dziecko co prawda jeszcze nie dostaniemy, ale niektórzy mają szansę na gwarantowany 1.000 zł co miesiąc 🙂 Poniżej znajdziecie informacje co się dokładnie zmieni.
Połączenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego urlopem rodzicielskim
Po Nowym Roku zniknie z Kodeksu pracy dodatkowy urlop macierzyński jaki przysługiwał w wymiarze do 6 lub 8 tygodni (w zależności od liczby urodzonych dzieci).
Nie znika on tak naprawdę z przepisów a jedynie zostaje przeniesiony do puli urlopu rodzicielskiego. Urlop rodzicielski zostaje wydłużony o te tygodnie. Także jest to trochę porządkowa zmiana. Po prostu będziemy mieć dwa rodzaje urlopów – macierzyński i rodzicielski, zamiast trzech (był jeszcze dodatkowy urlop macierzyński).
Od 2 stycznia 2016 r. wymiary urlopów będą następujące:
Urlop macierzyński:
- 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
- 31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie;
- 33 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie;
- 35 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie;
- 37 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.
Urlop rodzicielski:
- do 32 tygodni w razie urodzenia przy jednym porodzie (przyjęcia na wychowanie) jednego dziecka,
- do 34 tygodni w przypadku urodzenia przy jednym porodzie (jednoczesnego przyjęcia na wychowanie) więcej niż jednego dziecka,
- do 29 tygodni w razie przyjęcia na wychowanie dziecka w wieku do lat 7, a w przypadku dziecka, wobec którego odroczono obowiązek szkolny, do 10. roku życia
Łącznie zatem mamy 52 tygodnie, czyli prawie rok płatnego urlopu.
Dłuższy termin na wykorzystanie urlopu wychowawczego
Oprócz płatnych urlopów mamy też urlop wychowawczy – bezpłatny.
Wymiar urlopu wychowawczego wynosi do 36 miesięcy (3 lata).
W przypadku tego urlopu w myśl nowych przepisów został wydłużony termin na skorzystanie z niego. Możemy to zrobić do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia (wcześniej mogliśmy z niego skorzystać do ukończenia przez dziecko 5. roku życia).
Jednocześnie ustawodawca nakazuje nam wcześniejsze zawiadomienie pracodawcy o chęci skorzystania z takiego urlopu. Zostaliśmy zobowiązani do złożenia takiego wniosku najpóźniej na 21 dni przed planowanym terminem rozpoczęcia urlopu wychowawczego
Nowością będzie również możliwość jednoczesnego korzystania przez rodziców lub opiekunów dziecka z urlopu wychowawczego (wcześniej mogli to robić wspólnie przez 4 miesiące). Po zmianach, jeżeli ich oczywiście na to stać mogą być z dzieckiem w domu równocześnie przez 1,5 roku, bowiem limit 36 miesięcy urlopu wychowawczego jest limitem do wykorzystania przez oboje rodziców.
Zasiłek macierzyński również dla ojców na działalności gospodarczej
Od 2 stycznia 2016 r. będzie możliwość skorzystania z zasiłku macierzyńskiego również dla ojca dziecka, który nie jest pracownikiem, ale ma ubezpieczenie społeczne (wraz ze składką chorobową) z innego tytułu.
Na przykład, gdy matka dziecka jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę i korzysta tylko z części urlopu macierzyńskiego (matka jest zobowiązana do wykorzystania co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego). Zgodnie z nowymi przepisami z pozostałej części takiego urlopu będzie mógł skorzystać ojciec dziecka, który np. prowadzi działalność gospodarczą i opłaca z tego tytułu składki społeczne.
Wcześniej mimo tego, że był osobą ubezpieczoną nie miał takiej możliwości. Na szczęście od stycznia się to zmieni. Warunkiem skorzystania przez ojca dziecka z tego uprawnienia jest przerwanie działalności zarobkowej na czas sprawowania opieki nad dzieckiem
Połowa urlopu rodzicielskiego możliwa do wykorzystania w późniejszym terminie
Po zmianach w przepisach urlop rodzicielski (płatny) będzie można wykorzystać, tak jak dotychczas, jednorazowo zaraz po urlopie macierzyńskim, opiekując się dzieckiem w sumie przez rok albo będziemy mogli skorzystać z niego w częściach (maksymalnie w czterech) najpóźniej do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6 lat.
Nie będzie jednak dowolności w wybieraniu długości tych części, pewne zasady ich wykorzystywania zostały wprowadzone.
Nowy art. 1821c Kodeksu pracy brzmi:
§ 1. Urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo albo w częściach nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia.
§ 2. Urlop rodzicielski jest udzielany bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, nie więcej niż w 4 częściach, przypadających bezpośrednio jedna po drugiej albo bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części urlopu rodzicielskiego, w wymiarze wielokrotności tygodnia. Do wniosku dołącza się dokumenty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 1868a.
§ 3. Urlop rodzicielski w wymiarze do 16 tygodni może być udzielony w terminie nieprzypadającym bezpośrednio po poprzedniej części tego urlopu albo nieprzypadającym bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części tego urlopu. Liczba wykorzystanych w tym trybie części urlopu pomniejsza liczbę części przysługującego urlopu wychowawczego.
§ 4. Żadna z części urlopu rodzicielskiego nie może być krótsza niż 8 tygodni, z wyjątkiem:
1) pierwszej części urlopu rodzicielskiego, która w przypadku:
a) urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie nie może być krótsza niż 6 tygodni,
b) przyjęcia przez pracownika, o którym mowa w art. 183 § 1, na wychowanie dziecka w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, do 10 roku życia, nie może być krótsza niż 3 tygodnie;
2) sytuacji, gdy pozostała do wykorzystania część urlopu jest krótsza niż 8 tygodni.
A teraz po polsku 🙂
Omówię przypadek gdy urodziło nam się 1 dziecko. Jeżeli urodziło nam się więcej dzieci przy jednym porodzie (bliźniaki, trojaczki, etc.), zasady są takie same tylko mamy zwiększoną liczbę tygodni urlopów do wykorzystania (liczba tych tygodni jest wyszczególniona na początku wpisu).
Aby móc skorzystać z urlopu rodzicielskiego najpierw wykorzystujemy urlop macierzyński (20 tygodni). Jak już ten urlop wykorzystamy to możemy zacząć wykorzystywać urlop rodzicielski.
Tutaj uwaga: warto zastanowić się czy decydujemy się od razu na cały przysługujący płatny urlop w wymiarze 52 tygodni łącznie czy może będziemy te urlopy dzielić.
Decyzja jest istotna ze względu na pieniądze jakie otrzymamy z tytułu przebywania na tych urlopach. Jeżeli zdecydujemy się od razu na cały rok „wolnego” wówczas pracodawca zapłaci nam 80% naszego wynagrodzenia (w dużym uproszczeniu, zasady obliczania zasiłków macierzyńskich są dość skomplikowane, zajmę się omówieniem ich w osobnym wpisie), jeżeli natomiast zdecydujemy się na dzielenie tych urlopów wówczas otrzymamy 100% wynagrodzenia za urlop macierzyński i 6 tygodni rodzicielskiego oraz 60% wynagrodzenia za pozostałą część urlopu rodzicielskiego czyli 26 tygodni.
Niby wychodzi finalnie na to samo (średnio 80%), jeżeli wykorzystamy całość, ale czasem nie chcemy decydować się od razu na pełny roczny urlop, więc lepiej otrzymać 100% za pół roku i 60% za kilka dodatkowych miesięcy (jeżeli nie zdecydujemy się na całość). Zawsze to trochę kasy do przodu 🙂
Jeżeli decydujemy się od razu na pełny rok urlopu to nie mamy problemu. Składamy odpowiedni wniosek w tej sprawie do pracodawcy i problem z głowy.
Jeżeli natomiast chcielibyśmy trochę ten urlop podzielić to zgodnie z powyższym przepisem możemy to robić następująco:
- Do dyspozycji mamy 32 tygodnie takiego urlopu.
- 16 tygodni (około 4 miesięcy) musi być wykorzystanych bezpośrednio po urlopie macierzyńskim.
- 16 kolejnych tygodni (około 4 miesięcy) możemy przesunąć na termin późniejszy, nie później jednak niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia.
- Urlop rodzicielski możemy podzielić maksymalnie na 4 części.
- Pierwsza z tych części może wynosić minimum 6 tygodni. Kolejne nie mogą być krótsze niż 8 tygodni.
- Wszystkie części powinny być wielokrotnością tygodnia.
- Jeżeli zdecydujemy się na korzystanie z urlopu w późniejszym terminie to liczba wykorzystanych w tym trybie części urlopu pomniejsza liczbę części przysługującego urlopu wychowawczego.
Jak to wygląda w praktyce?
Mamy najpierw 20 tygodni urlopu macierzyńskiego, następnie możemy wziąć np. 16 tygodni rodzicielskiego, czyli łącznie 36 tygodni (około 9 miesięcy). Następnie możemy wrócić do pracy i skorzystać z pozostałych 16 tygodni w terminie późniejszym (do końca roku w którym nasze dziecko ukończy 6 rok życia).
Takie rozwiązanie wydaje się być bardzo dogodne dla młodych rodziców, bowiem można zostawić sobie trochę czasu wolnego np. na bycie w domu podczas adoptowania się naszej latorośli w przedszkolu.
Co ważne, z urlopu rodzicielskiego może skorzystać również ojciec dziecka, więc te 16 pozostałych tygodni możemy zostawić na czas późniejszy właśnie dla niego 🙂
Dłuższy termin na składanie wniosków o urlopy
Kolejną nowością w przepisach w 2016 r. jest wydłużony termin na złożenie wniosku o urlop macierzyński i rodzicielski.
Wniosek o udzielenie urlopu w pełnym wymiarze, na całe 52 tygodnie będziemy zobowiązani złożyć nie później niż 21 dni po porodzie. W pozostałych przypadkach, gdy będziemy korzystać z możliwości dzielenia urlopów na części na złożenie wniosku mamy 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Oczywiście jeżeli wiemy, że mamy zamiar skorzystać z urlopu wcześniej to warto o tym poinformować pracodawcę. Wszak jakieś zastępstwo za nas będzie sobie musiał zorganizować.
Pamiętajmy również, że mamy prawo do wykorzystania urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu. Możemy w takiej sytuacji złożyć wniosek o nie więcej niż 6 tygodni urlopu macierzyńskiego. W praktyce raczej matki unikają tego zabiegu, bowiem skraca on czas jaki przebywają później z dzieckiem. Niemniej jednak zdarza się tak, że lekarz nie wystawia zwolnienia z uwagi na dobry stan pacjentki i wówczas aby przygotować się co nieco do nowej roli można wystąpić o wcześniejszy urlop macierzyński.
Łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą
Po Nowym Roku zmienią się również trochę zasady łączenia urlopu rodzicielskiego z pracą. Nadal będziemy mogli wykonywać pracę u swojego pracodawcy maksymalnie w wymiarze ½ etatu, korzystając jednocześnie z urlopu rodzicielskiego, natomiast taka praca wydłuży nam okres tego urlopu. Będzie się to działo proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej w trakcie korzystania z urlopu lub jego części, nie dłużej jednak niż do 64 tygodni (przy jednym dziecku, przy większej liczbie będzie to odpowiednio więcej tygodni).
Urlop ojcowski do ukończenia przez dziecko 2 lat
Nowe zasady pojawią się również w przypadku urlopu ojcowskiego. Ten dodatkowy urlop dla ojca dziecka będzie można teraz wykorzystać do ukończenia przez dziecko 24 miesięcy, a nie jak dotychczas do ukończenia 12 miesięcy.
Dodatkowo pojawia się możliwość podzielenia tego urlopu na dwie części w wymiarze jednego tygodnia każda. Do tej pory nie było takiej możliwości i urlop ten musiał być wykorzystywany przez tatusiów jednorazowo. Nie zmienia się wymiar tego urlopu, nadal ojcom będą przysługiwały dwa tygodnie wolnego.
Gwarantowany 1.000 zł nie dla każdego.
Od 1 stycznia 2016 r. pojawia się nowe świadczenie: świadczenie rodzicielskie w wysokości 1.000 zł.
Kto będzie uprawniony do otrzymania 1.000 zł co miesiąc?
Prawo do otrzymywania świadczenia rodzicielskiego wynikać będzie z nowej Ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 114). Znajdziemy tam cały Rozdział 3a, który dokładnie opisuje zasady otrzymywania tego świadczenia.
W dużym skrócie będzie to wyglądało tak:
Świadczenie 1.000 zł miesięcznie przez cały okres odpowiadający urlopom z tytułu urodzenia dziecka lub dzieci będzie się należało wszystkim tym, którzy nie otrzymują żadnego zasiłku macierzyńskiego lub otrzymują ten zasiłek w kwocie niższej niż 1.000 zł miesięcznie, wówczas będzie im się należało wyrównanie do tego 1.000 zł.
Oznacza to nic innego jak to, że osoby do tej pory nieubezpieczone, czyli nie opłacające żadnych składek ZUS otrzymają od państwa 1.000 zł miesięcznie przez cały rok.
Osoby, które opłacają składki i będą miały wypłacany zasiłek macierzyński z tytułu tych składek (umowa o pracę, działalność gospodarcza etc.) nie otrzymają dodatkowo nic, chyba że ich zasiłek będzie niższy te 1.000 zł, wtedy dostaną wspomniane wyżej wyrównanie.
Wypłata wyrównania wynika ze zmian w tzw. ustawie zasiłkowej (Dz. U. z 2014 r. poz. 159 ze zm.).
I tym optymistycznym akcentem zakończę temat o zmianach w uprawnieniach rodzicielskich na 2016 rok. Temat jak zwykle nie został wyczerpany, bowiem są również przewidziane zmiany w zasadach wyliczania zasiłków chorobowych i macierzyńskich, ale o tym niebawem.
Jakby ktoś chciał dokładnie poczytać o powyższych zmianach to poniżej podstawy prawne do omówionych zmian w artykule:
Ustawa z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1268),
Ustawa o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 114)
Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw ( U. z 2015 r. poz. 1066)
