Dzisiaj z okazji dnia ojca będzie wpis o tym z jakich przywilejów, w związku posiadaniem dzieci, ojcowie mogą skorzystać w pracy. Wpis w całości dedykuję mojemu mężowi, który całkiem niedawno został tatą 🙂
Po pierwsze mamy Art. 188 Kodeksu pracy, czyli 2 dni opieki nad dzieckiem.
Pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy na 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Oznacza to, że z tego prawa może skorzystać ojciec lub matka dziecka. Mogą również „podzielić” się tym uprawnieniem i wykorzystać po jednym dniu w ciągu roku.
Ważne jest tutaj, abyśmy pamiętali o tym, że jesteśmy zobowiązani do złożenia oświadczenia o zamiarze korzystania z tego uprawnienia lub jego braku. Zazwyczaj w dziale kadr znajdziemy odpowiedni druk na tą okoliczność.
Dodatkowo ważna uwaga dla świeżo upieczonych tatusiów: jeżeli matka Waszego dziecka nie pracuje lub przebywa na urlopie macierzyńskim i wiecie doskonale, że na pewno w danym roku kalendarzowym nie skorzysta z tego uprawnienia czym prędzej złóżcie stosowne oświadczenie w swoich kadrach żebyście to Wy mogli skorzystać z tych dodatkowych dni.
Prawo do dodatkowych dni wolnych niestety przepada, jeżeli nie wykorzystamy ich w ciągu roku kalendarzowego. Także pamiętajmy o nich składając zwykłe wnioski urlopowe.
Po drugie urlop okolicznościowy
§ 15. Rozporządzenia z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy, który mówi nam o dwóch dniach zwolnienia z tytułu urodzenia dziecka – tzw. urlop okolicznościowy.
Jest to urlop jednorazowy na załatwienie formalności związanych z urodzeniem dziecka. Aby z niego skorzystać należy złożyć wniosek wraz z kopią aktu urodzenia dziecka. Jeżeli jesteś zainteresowany tematyką urlopów okolicznościowych polecam wpis: Urlopy okolicznościowe
Po trzecie zasiłek opiekuńczy
Mamy tzw. ustawę zasiłkową: Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, której Art. 32 przewiduje zasiłek opiekuńczy dla pracownika zwolnionego od wykonywania pracy m.in. z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:
- dzieckiem zdrowym w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:
- nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, a także w przypadku choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem,
- porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki,
- pobytu małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej;
- chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat;
Okres wypłaty zasiłku opiekuńczego za czas opieki sprawowanej nad zdrowym dzieckiem do lat ośmiu lub nad chorym do lat 14 wynosi 60 dni w roku kalendarzowym. Jest to limit dla obojga rodziców. Przy występowaniu o zasiłek opiekuńczy oprócz zaświadczenia lekarskiego na druku ZLA jesteśmy zobowiązani do złożenia dodatkowego druku ZUS Z-15. Aktualny druk znajdziemy zawsze na stronie ZUS-u: Druk ZUS Z-15
Po czwarte – urlop ojcowski (Art. 1823. § 1. Kodeksu pracy)
Jest to 2 tygodniowy urlop przysługujący ojcu wychowującemu dziecko, który należy wykorzystać do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia. Urlopu takiego udziela się na pisemny wniosek pracownika składany w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Co ważne pracodawca jest zobowiązany uwzględnić nasz wniosek – nie może nam odmówić. Niestety urlop ten jest niepodzielny. Pieniądze z tego tytułu wypłacane są przez ZUS (na zasadach jak przy urlopie macierzyńskim), więc niestety nie możemy brać sobie po kilka dni przez cały rok z tej dodatkowej puli, należy zaplanować 2 tygodnie ciągiem.
Po piąte – urlop macierzyński
Art. 180 § 5 Kodeksu pracy: Pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu; w takim przypadku niewykorzystanej części urlopu macierzyńskiego udziela się pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko, na jego pisemny wniosek.
Także mimo tego, że urlop nazywa się macierzyński w opisanym powyżej przypadku może skorzystać z niego również ojciec dziecka. Wymiary urlopu macierzyńskiego określone są oczywiście w Kodeksie pracy:
Art. 180. § 1. Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:
-
20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
-
31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie;
-
33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie;
-
35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie;
-
37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.
Po wykorzystaniu min. 14 tygodni przez matkę dziecka, resztę może wykorzystać ojciec.
Po szóste – dodatkowy urlop macierzyński
Art. 1821 § 1. Kodeksu pracy: Bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego pracownik ma prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze:
-
do 6 tygodni – w przypadku, o którym mowa w art. 180 § 1 pkt 1;
-
do 8 tygodni – w przypadkach, o których mowa w art. 180 § 1 pkt 2-5.
Jak wynika z powyższego przepisu prawo do tego urlopu ma zarówno ojciec jak i matka dziecka. Ważne jest natomiast to, że urlop ten powinien się rozpocząć bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. Ustawodawca przewiduje możliwość dzielenia tego urlopu na dwie części (następujących bezpośrednio po sobie), z których każda musi wynieść tydzień lub jego wielokrotność. Pozwala to na podział uprawnienia między oboje rodziców. Matka może np. skorzystać z 4 tygodni a 2 tygodnie zostawić dla ojca dziecka itp. Ważne jest natomiast, że z tego uprawnienia w tym samym czasie może korzystać tylko jedno z rodziców.
Jest to urlop dodatkowy, więc aby z niego skorzystać należy złożyć pisemny wniosek u naszego pracodawcy. Wniosek taki składamy w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. W tym przypadku pracodawca jest również zobowiązany uwzględnić nasz wniosek.
Po siódme – urlop rodzicielski
Zagadnienie to jest opisane w Art. 1821a Kodeksu pracy.
-
Bezpośrednio po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze określonym w art. 1821 § 1 pracownik ma prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 26 tygodni – niezależnie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie.
-
Urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo albo nie więcej niż w trzech częściach, z których żadna nie może być krótsza niż 8 tygodni, przypadających bezpośrednio jedna po drugiej – w wymiarze wielokrotności tygodnia.
-
Z urlopu rodzicielskiego mogą jednocześnie korzystać oboje rodzice dziecka. W takim przypadku łączny wymiar urlopu nie może przekraczać wymiaru określonego w § 1.
-
Urlopu rodzicielskiego udziela się na pisemny wniosek pracownika, składany w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu; pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.
-
We wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego określa się termin zakończenia dodatkowego urlopu macierzyńskiego, a w przypadku gdy wniosek dotyczy kolejnej części urlopu rodzicielskiego – termin zakończenia poprzedniej części tego urlopu oraz okres dotychczas wykorzystanego urlopu. Pracownik składający wniosek dołącza do wniosku pisemne oświadczenie o braku zamiaru korzystania z urlopu przez okres wskazany we wniosku przez drugiego z rodziców dziecka albo o okresie, w którym drugi z rodziców dziecka zamierza korzystać z tego urlopu w okresie objętym wnioskiem.
Co to wszystko dla nas oznacza?
- Z urlopu rodzicielskiego ojciec dziecka może skorzystać dopiero po wykorzystaniu urlopów macierzyńskich w całości (przez matkę lub ojca).
- Urlop rodzicielski jest do podziału – może z niego korzystać zarówno matka jak i ojciec dziecka. Mogą to robić również w tym samym czasie, jeżeli mają taką ochotę. Ważne natomiast jest tutaj to, że łączny wymiar tego urlopu to 26 tygodni i nie można tej liczby przekroczyć, tzn. że jeżeli oboje rodziców chce być w domu w tym samym czasie z dzieckiem to będą się nim opiekować przez 13 tygodni.
- Jest to urlop dodatkowy, więc abyśmy mogli z niego skorzystać składamy do pracodawcy pisemny wniosek (dokładny opis tego co powinien taki wniosek zawierać znajduje się w § 5 powołanego powyżej przepisu).
I jeszcze dość istotna kwestia odpłatności za ten urlop. Zgodnie z art. 31 ust. 2 tzw. ustawy zasiłkowej (Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa), miesięczny zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego dla ojca dziecka wynosi 60% podstawy wymiaru zasiłku. W dużym skrócie oznacza to, że za okres tego urlopu otrzymamy 60% średniego miesięcznego wynagrodzenia.
Po ósme – urlop wychowawczy
Jak już wykorzystamy wszystkie płatne nieobecności związane z posiadaniem dziecka możemy dodatkowo skorzystać z urlopu wychowawczego, który jest urlopem bezpłatnym.
Wszystko na temat tego urlopu znajdziecie w Art. 186 – 1868 Kodeksu pracy. Ja zajmę się najważniejszymi informacjami z punktu widzenia ojców.
Z urlopu wychowawczego może skorzystać każdy pracownik, który posiada min. 6 miesięczny staż pracy. Wymiar urlopu wychowawczego wynosi do 36 miesięcy (3 lata). Urlop jest udzielany na okres nie dłuższy niż do ukończenia przez dziecko 5 roku życia.
Każdemu z rodziców lub opiekunów dziecka przysługuje wyłączne prawo do jednego miesiąca urlopu wychowawczego. Oznacza to, że de facto jeden rodzić może skorzystać z 35 miesięcy urlopu, pozostawiając jeden miesiąc drugiemu do wykorzystania.
Rodzice lub opiekunowie dziecka mogą jednocześnie korzystać z urlopu wychowawczego przez okres nieprzekraczający 4 miesięcy, czyli możemy sobie wspólnie siedzieć z dzieckiem w domu (jeżeli nas na to stać :)).
Urlop wychowawczy jest również urlopem fakultatywnym, więc konieczne jest złożenie wniosku do pracodawcy.
Urlop ten możemy podzielić na maksymalnie 5 części.
Po dziewiąte – różne uprawnienia pracownicze z tytułu posiadania dziecka o których nie zawsze wiemy.
-
Obniżenie wymiaru czasu pracy sposobem na zachowanie pracy przez 12 miesięcy? 🙂
Pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy pisemny wniosek o obniżenie jego wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.
Wniosek taki składa się na dwa tygodnie przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy.
I co w związku z tym najważniejsze: pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy w tym czasie jest dopuszczalne tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Także jest to swojego rodzaju sposób na „niepewną” sytuację w pracy po powrocie z urlopu macierzyńskiego czy rodzicielskiego.
-
Uprawnienia dodatkowe związane z rodzicielstwem
Pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia nie wolno bez jego zgody zatrudniać w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie przerywanego czasu pracy jak również delegować poza stałe miejsce pracy.
Także jeżeli mamy dziecko i nasz pracodawca chce nas wysłać na dłuższy czas w delegację to możemy nie wyrazić na to zgody.
-
Łączenie urlopów „rodzicielskich” z pracą – czy tak można?
Poniżej w krótkiej tabelce przedstawią zasady łączenia opieki nad dzieckiem z pracą zarobkową. Temat ten jest obszerniejszy, dlatego postaram się go rozwinąć w odrębnym wpisie. Mam nadzieję, że na razie takie zestawienie Wam wystarczy.
Rodzaj urlopu | Czy można łączyć korzystanie z urlop z pracą zarobkową? |
Urlop ojcowski | TAK (bez ograniczeń) |
Urlop macierzyński | NIE |
Dodatkowy urlop macierzyński | TAK (praca maksymalnie na ½ etatu) |
Urlop rodzicielski | TAK (praca maksymalnie na ½ etatu) |
Urlop wychowawczy | TAK (jeżeli nie wyłącza to możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem) |
To tyle na dzisiaj. Temat oczywiście nie został do końca wyczerpany. Będę go sukcesywnie rozwijać w kolejnych wpisach. Jeżeli macie jakieś pytania już to zapraszam do komentowania. Postaram się odpowiedzieć. Tymczasem wszystkim tatusiom składam życzenia samych radosnych chwil z Waszymi dziećmi, niekoniecznie podczas urlopów 🙂
Do następnego wpisu!